Fakataha ‘Eiki Palēmia mo e Tokoni Sekelitali ki Muli ‘a ‘Amelika pehe ki he fakataha mo e kau taki Pasifiki

15 Sepitema 2022

Honolulu, Hauai’i– Na’e fakataha ‘a e ‘Eiki Palēmia mo e Tokoni Sekelitali ki Muli ‘a ‘Amelika, H.E. Wendy Sherman, ‘i he ‘aho hono ua ‘o e Fakataha hono 12 ‘a e kau Taki ‘o e Pasifiki (PICL) ‘oku lolotonga fakahoko he East-West Centre.

Ko e fakataha ni ke alea’i e ngahi ‘elia ‘oku vivili ki ai e fiema’u ma’a Tonga.

Na’e kau ai ‘a e: alea’i ke fokotu’u ha sino fakafeitu’u he Pasifiki ke nau ngaue ki hono tokanga’i ‘a hono tufaki e pa’anga tokoni ki he Green Climate; fengaue’aki ki ha polokalama fe’unga kia kinautolu ‘oku fakafoki mei he fonua muli ki Tonga; founga ke fakalelei’i ai ‘a e kole visa ‘i he

‘Ofisi Faka’amipasitoa ‘i Fisi mo ha founga ke fakafepaki’i’aki ‘a e toutai ta’efakalao mo e toutai’i tavale ‘o e konga tahi faka’ikonomika ‘o Tonga.

Na’e fakamamafa’i ‘e he ‘Eiki Palēmia ‘a e mahu’inga ke tukuange mo ha faingamalie ‘o e fanauako Tonga

ke nau lava ‘o ako he ngaahi ako ‘Univesiti ‘i ‘Amelika ‘oku leleiange ‘enau sisitemi fakaako.
Lolotonga eni, na’e kamata ‘a e ‘aho hono ua ‘a e fakataha PICL ‘aki ‘a hono talanoa’i ‘o e ngaahi

ngaue ‘a ‘Amelika ‘i he Pasifiki.

Ko e fakataha ni na’e tataki ‘e Dr. Satu Limaye, ko e tokoni Palesiteni ‘o e East-West Center, pea lea ai ‘a H.E. Wendy Sherman, ko e Tokoni Sekelitali ki Muli ‘a ‘Amelika; Mrs. Carmen Cantor, Tokoni Sekelitali ki he Ngaahi Ngaue Fakalotofonua; Lafitani Seniale Stephen Sklenka ‘o e US INDOPACOM; pea mo ‘Amelali Michael Day mei he Va’a Malu’i e kau’afonua ‘a ‘Amelika.

Na’e fakahā ‘e H.E. Wendy Sherman ‘a e ngaahi tokoni ‘a e Pule’anga ‘Amelika mo fakahā ai ‘a e kole kuo tukuatu ki he Falealea ‘a ‘Amelika ki ha tokoni fe’unga mo e US$60 miliona he ta’u, ‘i he ta’u ‘e 10 ka hoko, ‘i he’ene felave’i mo e Aleapau Tokoni Faka’ikonomika fo’ou mo e Kautaha Touitai ‘a e Forum (FFA).

Na’e lave ‘a e Tokoni Sekelitali ki hono teu fokotu’u ‘o e ‘Ofisi Faka’amipasitoa ‘o ‘Amelika ‘i Tonga mo Kilipati; fokotu’u ‘o e fuofua fakafofonga ‘o Amelika ki he Fakataha ‘a e Kau Taki ‘o e Pasifiki (PIF); fokotu’u ‘o e Va’a Tokoni ‘a ‘Amelika USAID ma’a e Pasifiki ‘i Suva mo e; fakafoki mai ‘o e kau ngaue’ofa ‘Amelika ki he Pasifiki hili ‘a e to’umahaki fakamamanilahi ‘o e Koviti-19.

Ko e ngaahi ngaue makehe na’e fakahā ‘e ‘Amelika he fakataha ni na’e kau ai ‘a e fakamalohi’i ‘o e Polokalama Fengaue’aki ‘a ‘Amelika (US Partnership) mo e Kaveinga Ngaue Blue Pacific 2050; Polokalama ngaue ‘a ‘Amelika ki he Pasifiki; Fakataha ‘a ‘Amelika mo e tukuifonua ‘o e Pasifiki; Fengaue’aki he Polokalama Ngaue Blue Pacific; kaveinga ki he feliuliuaki ‘a e ‘ea mo e polokalama tokangaekina mo mateuteu pehe ki he ma’u’anga ivi ‘atomi. 

Ko e fakataha ni na’e fai e tokanga mavahe ai ki he toutai ta’efakalao, toutai ‘oku lipooti mo ‘ikai lipooti (IUU fishing), ngaahi kaveinga ki he ni’ihi ‘oku fakafoki mei tu’apule’anga ki honau takitaha fonua mo e fakamalohi’I ‘o e ngaahi ngaue fakafeitu’u.

-NGATA’ANGA-