6 Me 2022

Nuku’alofa – Kuo faka’ata ke ava ‘a e ngaahi pā fakatau’anga kava-malohi mo e kalapu kava-tonga pea ngofua ke foki ki lokiako ‘a e ni’ihi ‘o e fanauako, pea ‘i ai mo e taimi fo’ou ki he kolonitini mo e fakamavahe’i ‘o kinautolu mei he ni’ihi ‘oku puke, ‘o kamata ‘i he taimi 5:01 hengihengi ‘o e Tokonaki ‘aho 7 ‘o Me, 2022, lolotonga ‘o e taimi ko eni ‘oku holo ai e fika ‘o kinautolu ‘oku puke he Koviti-19.

Ko e me’a eni ‘a e ‘Eiki Palēmia, Hon. Hu’akavameiliku, ‘i he fakataha mo e kau faiongoongo na’e fakahoko ki he loki konifelenisi ‘a e Potungāue ki Muli, ‘i he houa efiafi ‘o e ‘aho ni, Falaite 6 ‘o Mē.

“Ko e ngaahi faka’ata’atā ko eni hili ia ‘a e loto ki ai ‘a e Kapineti mei ha fale’i ‘a e Potungāue Mo’ui ki he tu’unga ‘oku ‘i ai ‘a e Koviti 19 ‘i he fonua mo e mahino ‘oku holo ‘a e fika ‘o kinautolu ‘oku nau puke,” ko e me’a ia ‘a Hon. Hu’akavameiliku.

Ko e taimi fakataputapui fo’ou ‘e kamata mei he 11 po’uli ki he 5 hengihengi.

‘E foki kotoa ‘a e ngaahi ngaue ‘a e Pule’anga ki he angamaheni ‘o kamata mei he Monite, 9 ‘o Mē pea ‘atā ai mo e ngaahi fefononga’aki ki he kakai e fonuá hangē ko e pasi.

Pā fakatau’anga kava malohi mo e kalapu kava-tonga

‘E kamata he ‘aho Tokonaki, Me 7, 2022 ‘a e faka’atā mo e ngaahi pā fakatau’anga kava malohi mo e kalapu kava-tonga ke ava kā ‘e fiema’u ke ma’u ha ngofua mei he Potungāue Mo’ui pea mo ‘oatu ha’anau palani koviti ki he founga te nau ngaue’aki.

“’Oku mahu’inga kia kinautolu ‘oku nau tokanga’i ‘a e pā kava malohi mo e kalapu kava-tonga ke nau muimui ki he ngaahi fiema’u ko eni pea ke nau fakapapau’i ‘e fiemalie ‘a e Potungāue Mo’ui ki he’enau palani ngāue mo e founga te nau lava ke mapule’i’aki ‘enau ngaahi kasitomaa mo e kakai ‘o e fonua te nau fengāue’aki ‘i hano fakaava ‘o e ngaahi sevesi ko eni,” ko e me’a ia ‘a Hon Hu’akavameiliku.

Ako

‘E foki ‘a e fanauako ki lokiako ka ko e foomu 2, 5, 6 mo e 7. ‘Oku kau ki heni mo e ngaahi ako’anga ma’olungaange.

‘E kei ako letio pe mo televisone ‘a e fanauako foomu 1, 3 mo e 4 pehe ki he kotoa ‘o e fanauako lautohi mo e kinitakateni, ‘i he uike ua ka hoko.

Na’e me’a ‘a Hon. Hu’akavameiliku, ko e Minisitā Ako mo e Akongaue, ko e fatongia eni ki he kau puleako, faiako mo e fanauako ki ha founga te nau malava ke tauhi e ngaahi tu’utu’uni ‘a e Potungaue Mo’ui ‘i ha kamata ‘a e ako.

“Te mau siofi pē pe ‘e fefe ‘enau lele mo muimui’i he uike ‘e ua ka hoko,” ko ‘ene me’a ia.

Kolonitini

Ko kinautolu ‘e foki mai mei muli te nau kolonitini he ‘aho pe ‘e fitu (7) kimu’a pea tukuange kinautolu kapau ‘e kei hao aipe honau tesi koviti.

Ko kinautolu na’e folau ngāue ‘oku nau foki mai pea kuo nau ‘osi puke he koviti pea sai te nau kolonitini ‘aho ‘e tolu(3) pē kapau ‘e foki mai honau sivi PCR ‘oku nau kei hao pe.

‘E kei hokohoko atu pe hono fakafoki mai hotau kakai mei tu’apule’anga ‘o tau mai he Pulelulu mo e Tu’apulelulu kaha’u mei Fisi, Nu’usila mo ‘Aositelēlia.

Ngaahi sevesi ki he Komiunitī

Kuo faka’atā mo e fakataputapui ki he ngaahi ‘apisia, fai’aho, mali mo e lotu. Ka ‘e kei fiema’u pe ke tauhi ‘a e ngaahi fiema’u ‘a e Potungaue Mo’ui ki he tui ‘o e naunau malu’i fofonga, fanofano ‘o e nima mo tauhi e vamama’o.

‘E kei muimui’i pe mo tokanga’i ‘e he Potungāue Mo’ui mo e Polisi ‘a e ngaahi sevesi pehe ni pea ko kinautolu ‘e ‘ikai ke nau muimui ki ai ‘e fakahoko e ngaue kia kinautolu.

Sipoti

Kuo ‘atā e sipoti hangē ko e pickleball, tenisi mo e badminton ‘i ‘api.

‘E ava ‘a e ngaahi fale fakamalohisino, kae kei tauhi pe ngaahi fiema’u ke hao.

Ko e ngaahi sipoti tausino hangē ko e volipolo, netipolo, ‘akapulu, ‘akapulu liiki, sipoti lele mo e ngaahi sipoti kehe, ‘e fiema’u ke fai ha potalanoa ia ki ai mo ha ngaahi palani ke ngaue’aki mo e Potungaue Mo’ui.

Ngaahi hopo Fakamaau’anga

Na’e me’a ‘a Hon. Hu’akavameiliku, kuo mahino ki he Pule’anga ‘a e ngaahi tu’utu’uni faka fakamaau’anga fekau’aki mo e fili na’e fakahoko ‘i Novema 18, 2021.

“‘Oku mahino pe ‘a e faingata’a ‘o ‘eni ki he ngaue, pea ‘oku mau tali lelei ‘a e tu’utu’uni ‘a e fakamaau’anga mo vakai’i ha ngaahi founga ke ngaue’aki koe’uhi ko e fatongia ‘o e Pule’anga,” ko e me’a ia ‘a Hon. Hu’akavameiliku.

Fakamuimuitaha mei he Potungāue Mo’ui

Lolotonga eni, na’e me’a ‘a e ‘Eiki Minisitā Mo’ui, Dr. Saia Ma’u Piukala, ‘oku kei fiema’u pē ke teke ‘a e huhumalu’i ki he fanau ta’u 5-11.

Na’e talu e kamata ‘a e huhumalu’i ko eni he uike ‘e tolu kuo maliu atu, ko e peseti pe ‘e 27 kuo ‘osi huhu.

Ko e peseti ‘e 98 mei he ta’u 12 ki ‘olunga kuo nau ‘osi huhumalu’i ‘uluaki, peseti ‘e 91 kuo nau huhu hoani pea ko e peseti ‘e 57 kuo nau huhumalu’i fakalahi.

Ko e toko 61 na’a nau puke he koviti 19 he houa ‘e 24 kuo maliu atu ‘i Tongatapu, Vava’u mo Ha’apai.

Na’e me’a ‘a Dr Saia Piukala ko e ‘aho ‘e nima kuohili, mo e ‘i lalo pe he toko 100 e fika ‘o kinautolu ‘oku nau puke he koviti-19.

“Ko e uike ’aki eni hono 13 talu e ma’u e mahaki koviti 19 ‘i Tonga ni ‘i Fepueli 1, 2022, pea ‘oku tau fakamalo ki he taha kotoa pe ki he fengaue’aki fakataha kuo tau fai mo e Potungaue Mo’ui ki hono tauhi e ngaahi fiema’u ke tui e me’a malu’i fofonga, fanofano ‘o e nima mo tauhi e vamama’o,” ko e me’a ia ‘a Dr. Piukala.

-NGATA’ANGA-