Ongoongo Tukuatu: “Fanongonongo Fakapule’anga: Felave’i mo e mahaki ko e kolonavailasi ‘oku lolotonga tō ‘i Siaina”

(‘Aho 30 Sanuali, 2020)

Kuo tu’utu’uni ‘e he Pule’anga ke fakahoko ha ngāue fakavavevave ki hono malu’i e fonuá mo hono kakaí mei he vailasi ‘a ia ‘oku fakahingoa fakataimi ko e Kolonavailasi (novel coronavirus). ‘a ia ‘oku natula tatau mo e niumonia, ka ‘oku te’eki ke ma’u hano faito’o.

Kuo tu’utu’uni ai ‘e he Kapineti, ke ngāue fakataha ‘a e Potungāue ki he Ngaahi Ngāue Fakalotofonuá mo e Potungāue Akó ke fakafoki mai ‘a e fanau sipoti Tonga mo e fanauako Tonga ‘oku nau lolotonga ‘i Siaina, he vavetaha.

‘Oku lolotonga fakahoko ‘a e kole tokoni ‘a e Pule’anga Tongá ki he Pule’anga Nu’usila mo ‘Aositelēlia ke nau tokoni ki hono kolonitini (fakamavahe) fakataimi ‘o e fanau ko ení ‘i he taimi folau mai ai mei Siaina ‘o fou mai ‘i Nu’usila pe ko ‘Aositelelia, neongo ‘oku ‘ikai ke ‘i ai ha’anau visa ngofua ke tu’uta he ongo fonua ni.

‘E fe’unga mo e ‘aho ‘e 14 hono fakamavahe’i kinautolu, pea kapau ‘e ‘ikai puke ha taha, ‘e hoko mai ‘enau folau ki Tonga ni. Pea kapau ‘e puke ha taha ‘e tauhi kinautolu ‘i Nu’usila pe ko ‘Aositelelia kae ‘oua ke nau sai. ‘Oku fakaangaanga ke folau mai ‘a e fanau sipoti mo e fanauako ko eni ‘i he uike kaha’u, pe ko e vavetaha.

‘I he taimi tatau, ‘oku ngāue atu ‘a e Pule’anga Tonga ke vakai’i hano ta’ofi fakataimi ‘a e fefolau’aki, ‘o fengaue’aki mo e ngaahi kautaha fefolau’aki vakapuna he vaha’a ‘o Tonga mo Siainá, ‘a ia kuopau ke nau fou mai ‘i Nu’usila, ‘Aositelelia, Fisi pe ko Ha’amoa.

Kuo tali ai ‘e he Pule’anga ke vahe’i ha pa’anga ke ngaue’aki ‘e he Potungaue Mo’ui ki hono teuteu’i ‘a e ngaahi me’angaue mo e fale nofo’anga mavahe ke tauhi ki ai ‘a e kinautolu te nau fokoutua he mahaki ni ’o kapau ‘e ma’u ‘i Tonga ni.

‘I he lolotonga ni, ‘oku te’eki ke fakapapau’i pe kuo a’u mai ‘a e vailasi ni ki Tonga ni pe ‘ikai.

‘Oku kole atu fakamaatoato ‘a e motu’a ni ki he kau Taki Lotu, mo e fonua fakalukufua, ke tau lotua pe hotau fonua ni ke hao mei he faingata’a ko eni, pea ‘oua ‘e ‘i ai ha mo’ui ‘e mole.

Faka’apa’apa atu

Palēmia ‘o Tonga